Diagnoza: terminologia i inne zagadnienia

Pojęcia diagnozy używa się przede wszystkim w naukach lekarskich. Pierwotnie służyło ono wyłącznie do określenia patologicznego stanu organizmu, następnie przyjęło się w orzecznictwie lekarskim jako określenie stanu zdrowia pewnej osoby, jej zdolności do pracy itp. W wielu innych dziedzinach wiedzy używa się obecnie nazwy "diagnoza" jako określenia badanego jednostkowego stanu rzeczy.

DIAGNOZA- rozpoznanie jakiegoś stanu rzeczy i jego tendencji rozwojowych na podstawie jego objawów, w oparciu o znajomość ogólnych prawidłowości.

Poznanie diagnostyczne opiera się na dwóch głównych elementach: na doświadczeniu i na rozumowaniu. Zebranie danych poprzez obserwację, badania specjalne, eksperymenty na przedmiocie badanym stanowi podstawę do dalszych rozumowań, prowadzących do diagnozy.
W teorii poznania zarysowały się najpierw dwa skrajne stanowiska:
- radykalny empiryzm (diagnoza jest wynikiem samego doświadczenia, zebrania danych)
- racjonalizm (decydujące znaczenie czynników racjonalnych, rozumowań przy dochodzeniu do diagnozy)
W fazie odkrywczej doświadczenie lekarskie i całościowe ujęcie zjawiska na tle jego objawów odgrywają istotnie doniosłą rolę, ale przy sprawdzaniu i uzasadnianiu diagnozy podstawowe znaczenie ma rozumowanie.
W życiu codziennym często nie można sobie pozwolić na pełne naukowe zbadanie każdego przypadku. Przy stawianiu diagnozy pomagają nam wtedy zespoły typowych objawów albo nawet pojedyncze objawy, tzw. patologiczne.
Intuicję trzeba ująć racjonalnie. Intuicyjnym można nazwać dobranie właściwego pojęcia, określenia spostrzeganego przedmiotu lub stanu rzeczy, bezpośrednie "dopasowanie" go do odpowiedniego gatunku lub typu - bez długiej czynności rozwiniętego różnicowania. W tej fazie nie da się wykluczyć możliwości błędnego postawienia hipotezy. Gotowa hipoteza, np. klasyfikacyjna lub typologiczna, musi być potwierdzona przez dalsze badania i metodyczne rozumowania.

TYPY DIAGNOZ z punktu widzenia podstawowych zagadnień, na które diagnoza ma dać odpowiedź:
I Diagnoza klasyfikacyjna lub typologiczna- odpowiada na pytanie, czym jest zdane zjawisko x, lub określa, że x należy do pewnego typu T1 (ma cechy zbliżone w pewnym stopniu do typu T1). . diagnoza klasyfikacyjna tym się różni od definicji klasycznej, że nie spełnia warunku adekwatności: x oznacza jednostkowy stan rzeczy, a nazwa W (prosta lub złożona) - nazwę ogólną, określającą gatunek.

Diagnoza klasyfikacyjna jest wstępnym określeniem badanego" stanu rzeczy," wymagającym dalszego uściślenia przez bardziej dokładny opis jednostkowych cech zjawiska, gatunku, ustalenie jego fazy rozwoju, a także podanie wyjaśnień przyczynowych i celowościowych oraz określenie przewidywanego dalszego rozwoju. W medycynie np. sama diagnoza klasyfikacyjna jest diagnozą choroby, a nie chorego, i ma charakter schematyczny. Nie uwzględnia bowiem swoistych cech występowania danego gatunku choroby w konkretnym organizmie i nie podaje stopnia jej nasilenia.

Diagnoza typologiczna, określająca stosunek badanego zjawiska' do jednego lub kilku typów, podaje swoisty kompleks cech należących do pewnych typów oraz stopień ich natężenia, zbliżający lub oddalający badane zjawisko od typów ogólnych, wyróżnionych w typologii występującej w danej dziedzinie wiedzy. Zespół n cech wchodzących w skład opisu typu ogólnego wyznacza przestrzeń n-wymiarową. Charakteryzując , badane zjawisko, stan rzeczy przy pomocy n cech (lub n-1( n-2, n-3) wspólnych z typem Tt, uwzględniając stopień nasilenia każdej z tych cech, wyznacza się dokładnie miejsce badanego zjawiska, stanu rzeczy w przestrzeni n- lub mniej wymiarowej. W ten sposób opis typologiczny jest znacznie dokładniejszy od opisu przy pomocy samych nazw gatunków, gdyż podaje swoistość danego zjawiska czy stanu rzeczy.

II diagnoza genetyczna(kauzalna)- rozkłada złożone zjawisko badawcze na proste składniki, szuka wyjaśnienia uwarunkowania przyczynowego spostrzeganych objawów na podstawie zebranych danych o wcześniejszych fazach owego zjawiska oraz na podstawie wiedzy o ogólnych prawidłowościach przyczynowych zjawisk tej dziedziny.

III "diagnoza znaczenia"- posługuje się wyjaśnianiem teologicznym, uwzględniającym czynniki samoregulujące organizmu, jego sił życiowych, tego, czy organizm jest wyczerpany chorobą i wymaga wzmocnienia, czy też jest zdrowy i ma siły, by przezwyciężyć samodzielnie jakąś drobną iniekcję. Następujące po diagnozie wskazanie lecznicze nie tylko bierze pod uwagę usunięcie źródeł infekcji, ale również ewentualną potrzebę wzmocnienia sił samoregulujących organizmu. Wyjaśnienie celowościowe, Ideologiczne, jest niezbędne przy diagnozie dotyczącej zwłaszcza stanu układów złożonych o zdolnościach samoregulacji, jak wszelkie organizmy, społeczeństwa, a także maszyny elektroniczne.

IV diagnoza fazy- na podstawie występujących objawów rozpoznaje się fazę choroby lub innego badanego zjawiska.

Układ typów diagnoz cząstkowych
1) diagnoza klasyfikacyjna albo typologiczna;
2) diagnoza genetyczna, czyli kauzalna;
3) diagnoza znaczenia, czyli celowościową;
4) diagnoza fazy

Powyższe typy diagnoz cząstkowych wzajemnie się dopełniają. Diagnoza klasyfikacyjna albo typologiczna bierze pod uwagę stan badanego zjawiska, diagnoza genetyczna wyjaśnia łańcuchy jego uwarunkowań przyczynowych (najczęściej nie wystarcza podanie przyczyn najbliższych, potrzebne jest zbadanie przyczyn dalszych, aby dojść do przyczyn pierwszych, od których zaczyna się łańcuch uwarunkowań przyczynowych danego zjawiska, np. patologicznego). Diagnoza celowościową . określa znaczenie badanego zjawiska dla pewnego szerszego kompleksu zjawisk, np. całości zjawisk biologicznych w organizmie. Diagnoza fazy-zaś podaje etap rozwoju np. określonej uprzednio choroby na tle zjawisk, które ją wywołały, oraz całego kompleksu zjawisk biologicznych danego organizmu.
V ostatni człon pełnej diagnozy to przewidywanie, jak badane zjawisko" może lub powinno się rozwinąć. Jest .. to piąty typ diagnozy cząstkowej - diagnoza prognostyczna. W medycynie przeciwstawiano dawnej diagnozie prognozę. Np. w Grecji starożytnej szkoła Knidos zwracała uwagę przede wszystkim na rozpoznanie gatunku choroby, a szkoła Kos (hipokratycy) na badanie genetyczne i prognozę.1 Prognoza Jest prostym wyprowadzeniem wniosków z uprzednio ustalonych elementów diagnozy, stanowi ich dopełnienie i powinna być zaliczona do diagnozy w sensie szerszym - jako możliwie pełnego rozpoznania badanego stanu rzeczy.
Diagnoza (w szerszym sensie) jest to rozpoznanie badanego stanu rzeczy przez zaliczenie go do znanego typu albo gatunku, przez przyczynowe i celowościowe wyjaśnienie tego stanu rzeczy, określenie jego fazy obecnej oraz przewidywanego dalszego rozwoju.
[page]
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA DIAGNOZĘ PACJENT
1. poziom zaburzenia pacjenta-stan zdrowia psychicznego
2. poziom wglądu pacjenta-na ile adekwatnie do styt.pacjent ją ocenia, wgląd może być mniej lub bardziej zaburzony
3. motywacja pacjenta do diagnozy, czy pacjent dobrowolnie zgłasza się po pomoc czy od przymusem (osoby chcące się leczy, osoby nakłaniane przez rodzinę ale przyszły same, osoby nakłaniane przez instytucję placówki, osoby przyprowadzone siłą)
4. jego wyobrażenia na temat osoby pomagającej, sytuacji pomagania i jego obawy
To czy dana osoba chce współpracować ma wpływ na materiał uzyskany od pacjenta. Im większa motywacja do badania, im mniejszy lęk przed ocenę, mniejsze zaburzenia, tym większe prawdopodobieństwo, że dostaniemy bardziej prawidłowe dane.

DIAGNOSTA
1. wstępne oczekiwania diagnosty do osoby badanej zależ od: osobowości badacza(wartości, hierarchii, postaw), danych o pacjencie, wcześniejszych kontaktów
2. efektem wstępnych oczekiwań jest negatywne lub pozytywne nastawienie do pacjenta, efekt pozytywny - galatei, negatywny-golena.
Wg Van Kreweleren postawy negatywne
1. postawa alanisty-psycholog przedstawia problem w sposób panikujący
2. postawa polipragmatyczna-psycholog proponuje zbyt wiele zabiegów
3. postawa demonstratora-odwołuje się do teorii, pacjent ma poczucie niezrozumienia
4. postawa nichinisty-sytuacja beznadziejna
5. postawa nadmiernego zaangażowania tzw. typ działacza nie potrafi spojrzeć na problem z perspektywy
6. postawa zarozumiała - nadmierna pewność siebie na rzeczach na których się nie zna
7. odesłanie do specjalisty-jeśli nie jest w stanie pomóc pacjentowi

SPOŁECZEŃSTWO
Protodiagnoza - coś co poprzedza diagnozę, rozpoznanie przez otoczenie społ., że z daną osobą jest coś nie tak i powinna się zgłosić po pomoc.
Protodiagnoza-rodzaj mechanizmu kontroli społecznej, który ma prowadzić do równowagi społecznej. Proces wyodrębnienia osoby "innej"-dewianta zachodzi na drodze:
- selskcji-dewiaja jest wyodrębniona przez ukazanie zaburzeń
- kreacyjnej-osoby uznawane są za dewiantów przez naznaczenie (tworzone są antygrupy-nietypowy wygląd,zachowanie,odmienne normy idee)
Te dwa mechanizmy mogą przebiegać w danej społeczności równocześnie i mogą wpływać na pogłębianie się lu kreowanie procesu nienormalności tych osób. Wyodrębnienie dewiacji w społeczeństwie zależy od zróżnicowania społeczeństwa: im bardzie zróżnicowane tym mniejsze rozpoznanie dewiacji

O rozwoju człowieka decydują interakcje dwóch wpływów:

zew.okolicz.życiowych: warunki życiowe, osoby znaczące, zastane modele pełnienia ról społ.,postaw)
wew.(potrzeby, motywy, dążenia). Z teorii regulacji psychicznej wynika, że linia rozwoju człowieka polega od bycia regulowanym i sterowanym do przejęcia steru we własne ręce. Diagnoza będzie wykazywać na jakim etapie jest człowiek, jakie etapy ma poza sobą a do jakich dąży i jak my oceniamy szanse dalszego rozwoju, czy rozwój jest wieloaspektowy czy zawężony, czy dominuje w nim pierwiastek osobisty, czy przeważają zastane wzory zachowań i czynniki zew., jaki jest indywidualny wkład człowieka we własny rozwój, czy człowiek do swego rozwoju wykorzystuje wszystkie swe możliwości i czy je zna. W przypadku zaburzenia określamy jakie przyczyny zew.czy wew. utrudniły lub zahamowały rozwój, na czym polegają trudności, jak sobie człowiek z tymi trudnościami usiłuje radzić, a w końcu czy możemy temu człowiekowi pomóc.

Fazy rozwoju człowieka
1. dzieciństwo
2. dojrzewanie
3. dojrzałość
4. starość
fazy powinny określać co w danym etapie rozwojowym jest prawidłowością, powinny być wyposażone we wskaźniki pozwalające je odróżnić między sobą, powinny proponować te same kategorie opisu każdego etapu, powinny się opierać na badaniach empirycznych, ustalających co w danym etapie jest dla ludzi ważne i typowe jakie problemy są najczęstrze i jka sobie z nimi ludzie radzą. Mając model normatywny-jako powinno być i empiryczny-jak zazwyczaj jest - dla każdej fazy można uniknąć błędów:

1. porównywania zachowań konkretnego człow. wyłącznie z wzorem idealnym, bez odniesienia do grupy społecznej
2. utożsamianie fazy rozwojowej z wiekiem badanego.

Kryteria podziału na fazy
1. przechodzenie od bycia sterownym do samoregulującym
2. przechodzenie od struktur słabo zorganizowanych do hierarchicznie zintegrowanych

Determinanty rozwoju:
1. wpływ sytuacji zew.
w ujęciu szerokim-wyzanczone przez ramy kultury, etap historyczny, charakter formacji społeczne, określające dla danej fazy życia warunki i możliwości funkcjonow.:o ile sprzyjają rozwojowi a o ile go hamują
warunki wpływające bezpośrednio na kształtowanie i funkcjonowanie człowieka
- osoby znaczące, wzory identyfikacji, grupy interpersonalne
- wartości, ideały, normy zachowań funkcjonujące w grupie
- modele i rodzaje ról społecznych i przepisy ich pełnienia
2. wpływ sytuacji wew.
- rodzaj potrzeb psych., poziom i sposób i zaspokajania, aspiracje
- sposób podejmow.i peł.ról społ.charakt. dla wieku płci i kultury
- charakter stosunków interpersonalnych
- postawy, przekonania
3. aktywność własną (wszelkie formy zachowania, które będzie przejawiać człowiek w syt. zew i wew.
- emocjonalne ustosunk.się do syt. zew.i wew.sposoby przeżywania
- stosun.do zastałych wzorów zachow.i modelu ról społ.
- spos.radzenia sobie z sytu.trudnymi zew.i wew.pochodzenia
- rodzaje mech.obron.i spos.ich funk.
- udział procesów poz.orientacyjnych i emoc.w ustos. do otocz. zew.i wew.
- udział refleksji i świadomych strategii w kierowaniu własnym rozwojem
- kształ.obrazu siebie i świata
[page]
OKRES DZIECIŃSTWA
- Struktura dziecko jest mało ustabilizowana, zintegrowana i zhierarchizowana.
- Duża zależność od syt.zew.i wew.,mała polaryzacja doświadczeń na bliskie i odległe, ważne i przypadkowe
faza reakcja zachowań dziecięcych. Słabo ustruktualizowane ego osobowość. Bardziej istotne wpływy zew. niż aktywność własna. Pierwsze wzory zachowań. Istotne są czynniki wew.-potrzeby dziecka. W związku z niewielką aktywnością duży wpływ ma rodzina, rodzice, kontakt matki z dzieckiem - pierwszy kontakt emocjonalny.
OKRES PIERWSZEGO UŚMIECHU zaczyna poznawać ludzi zbliżających się do niego. Dziecko przychodzi na świt w fazie pierwotnego narcyzmu ale z drugiej strony jest czułe i wrażliwe. Matka z którą często przebywa jest źródłem zaspokojenia potrzeby bezpieczeństwa. Dziecko zaczyna oddzielać świat zewnętrzny-to jestem ja to jest świat, matka jest reprezentantem świata zew. oddaje emocjonalny nastrój do świata. Są sytuacje gdzie dziecko w domu jest traktowane źle, jest nieakceptowane, jego istnienie wywołuje uczucia negatywne. Ważne pytania: jakie są relacje między rodzicami (rodzicami a rodzeństwem)? Jeżeli dochodzi do rękoczynów to świat taki stanowi zagrożenie dla dziecka. W okresie dzieciństwa dochodzi do uwewnętrznienia świat zew. reperezentow.przez rodziców a ciężka emocjonalnie atmosfera negatywnie wpływa na dziecko. Potrzeby psychiczne dobrze zaspokojone są podstawowym i najważniejszym warunkiem przerzucenia pomostu między warunkami wew.a zew. Obecnie stosunek do dzieci uległ zmianie: czułość, opieka, nie używać przemocy, stosun.na zasadzie partnerstwa, nie ograniczać jego własnych predyspozycji, ale ukierunkować go, nie należ zabierać dzieciństwa dziecku. Rodzina organizuje dziecku warunki wychowawcze, dostarcza wzorów zachowania, postępowania, stanowi źródło kar i nagród Ważna jest stabilność otoczenia, gwałtowne zmiany otoczenia utrudniają lub nawet uniemożliwiają dalszy rozwój.
Z wiekiem dzieci poszerzają swe kręgi interpersonalne o grupy rówieśnicze, dalsze środowisko rodzinne i pierwsze instytucje tj. przedszkole i szkoła. Dziecko wchodzi w pierwsze role społ. od warunków zew. zależy jakie modele i przepisy roli dziecko zastanie, czy i o ile będą one dla niego wiązał się z pozytywnymi emocjami, czy i o ile będą stymulowały jego rozwój czy go okaleczały. Zaczynają kształtować się zainteres.i ambicje oraz pierwsze postawy. Dziecko jest zdolne do przeżywania skrajnych emocji: rozpacz, lęk, płacz-śmiech, radość. W tym okresie trudno mówić o sposóbach radzenia sobie raczej jest to upór, bunt, negatywizm. Psychoanalit. mówią, że w tym okresie kształtują się mechanizmy obronne ok.3 lata. Formy ustosunkowania się do świata i własnej osoby są w tej fazie efektem głównie emocjonalnych ocen i ustosunkowań.
Pytania:
1. Czy zaspokojono podstawowe potrzeby psychiczne dziecka
2. Czy dziecko nawiązało satysfakcjonujący kontakt emocjonalny z osobą dorosłą
3. Czy modele zachow.,ról społ były dostosowane do wieku i indywidualn.dziecka
4. Czy w wychow. dominowały nakazy i kary czy nagrody i pochwały
5. Czy umożliwiono mu rozwój własnej aktywności
6. Czy dziecko miało doświadczenie z syt.trudnymi
7. Czy zapewniono mu poczucie stabilności i bezpiecz. a jednocześnie czy środowisko było na tyle zimne i różnorodne by przygotować wykształtowanie szerokiego repertuaru zachowań w nowych sytuacjach

FAZA DOJRZEWANIA
Przejściowa między dzieciństwem a zachowaniem dorosłym. Celem tej fazy jest przetworzenie wzorów, reakcji i sposobów przeżywania spraw dziecięcych jako własnych, zapoczątkowanie autonomicznych i zindywidualizowanych form rozwoju. Bardzo ważnym czynnikiem jest poszerzenie punktu widzenia i gromadzenia osobistych doświadczeń o świecie oraz własnej osobie i szukanie miejsca w społecznościach dorosłych. Wobec naporu nowych potrzeb, których szeroki repertuar rozwija się w tym okresie (od seksualnych, od sensu życia)ważny problemem stają się procesy integracyjne. Dlatego aspekt dynamiczno-struktaralny tego okresu wybija się na pierwszy plan. Jest to etap gruntowej przebudowy wew. pojawiają się nowe potrzeby, nowe formy zaspokajania, krystalizują się cele życiowe, dążenia, zainteresowania często przesądzające o działalności w dalszy życiu. Podejmowane są nowe role społeczne, wchodzi w nowe kręgi interpersonalne (przyjaźnie, grupy koleżeńskie, związki heteroseksualne). Wzrasta rola zew. czynników. Ważne jest jakie wzory i modele ról społecz.wartości, perspekt.rozwoju dana kultura i formacja społ.młodemu człow.oferuje, bo głów. zadanie tej fazy jest ustrukualizowanie, zintegrowanie i skanalizowanie wew.indywidual. w normy zaproponowane przez kulturę. Ważna jest w tym okresie również postawa rodziców ponieważ nadal istotne miejsce w hierarchii potrzeb zajmuje potrzeba oparcia, akceptacji, miłości, przy rodzących się potrzebach niezależności. Obserwowany jest rozkwit aktywności własnej i nowe jej formy. Istotne dla tej fazy jest poszerzenie punktu widzenia na podstawie zdobytych nowych doświadczeń. Pojawiają się tu pytania o własną historie życia swego i swej rodziny.
Pytania:
1. Czy warunki zew. (rodzinne i kulturowe) były tak różnorodne i plastyczne, że umożliwiły znalezienie swego miejsca w społeczności
2. Czy człowiek poszerzył swe zachowanie o nowe role społ., związki emocjonalne.
3. Czy zostały zaspokojone najważniejsze potrzeby psychiczne i jakie pojawiły się nowe ich źródło
4. Czy nastąpiła jakaś krystalizacja i integracja celów i zdarzeń życiowych
5. Czy i jakie formy aktywności własnej pojawiły się w tym okresie
6. Jaki obraz siebie i świata ugruntował się tej fazie

DOROSŁOŚĆ
Kojarzy się z odpowiedzialnością (praca rodzina, obowiązki, problemy, wolność wyboru, wychowanie dzieci, dom, pełnienie ważnych ról społecznych, podejmowanie decyzji, większe możliwości. Pojawiają się potrzeby sensu życie potrzeby związane z pełnieniem ról społecznych-wychowanie dzieci. Wyznacznikiem rozwoju jest utrzymanie niezależności, autonomii celów. Osoba dorosła jeśli ma ustruktualizowaną osobowość jest w stanie przeciwstawić się. Najważniejszą podstawą autonomicznej regulacji jest kierowanie się własny doświadczeniem, będącym przetworzeniem przyjcie wcześniejszych wzorów środowiskowych i modeli. Jest to aktywna transformacja. Zależność od sytuacje zew z jednej strony malej a z drugiej wzrasta. Maleje dlatego bo na etapie dojrzałości mamy do czynienia z uwewnętrznionymi i przetworzonymi na własny porządek wzorami - wzrasta bo dojrzała osobowość musi przejawiać się w działaniu, kształtowaniu, przetwarzaniu sytuacji. Człowiek dorosły chce mieć wpływ na przebieg wydarzeń w których uczestniczy. Czynniki emocjonalne: podstawową sprawą jest znalezienie miłości, założenie rodziny i bycie osobą znaczącą dla dzieci. W stosunkach interpersonalnych charakterystyczna cechą tego okresu jest respektowanie poczucia odmienności innych (tolerancja), umiejętność współżycia bez zmieniania swego punktu widzenia i bez uległości, "otwartość" na innych. Wiąże się to z wytworzeniem poczucia własnej odmienności. Jest to okres dużej zdolności do kierowania swoim rozwojem.
Trudności
- Zaburzenia w tworzeniu i funkcjonowaniu autonomii osobowej-uleganie wpływom otoczenie lub własnym niekontrolowanym impulsom
- Zbyt sztywna autonomia, zbyt wąska krystalizacja nie uwzględniająca w należytym stopniu warunków otoczenia lub czynników emocjonalnych
- Odizolowanie własnego rozwoju od grupy społecznej
- Trudności w dystansowaniu doświadczeń i zaburzenie w kierowaniu się własnym doświadczeniem
- Zbytnia stabilizacja postaw, przekonań, poglądów, nie uwzględniających nowych informacji
Pytania:
1. Czy war. społ-kult zapewniły sprzyjające okoliczności do krystalizacji i funkcjonow. osobowej autonomii
2. Czy czł. podjął role charakterystyczne dla jego wieku, płci i kultury
3. Czy zaspokojono potrzeby psych.
4. Krystalizacja celów dążeń -źródło
5. Jakiego typu przeszkody spodka człowiek na drodze do ich realizacji i jak sobie z nimi poradzi
Jak należałoby opracować dane jak to powinno wyglądać:
1. Musimy mieć zapisane, zarejestrowane dane ze spotkania, dobrze robić notatki w trakcie wywiadu, rozmowy albo zaraz po, dobrze jest zapisywać konkretne zdania, wyrazy, które osoba powiedziała
2. Ważne jest sporządzenie notatki biograficznej czyli-przegląd najważniejszych wydarzeń z przebiegu życia
3. Właściwa interpretacja wywiadu i innych metod, którego będzie uwzględniała podział na fazy (dla konkretnej osoby)
4. Hipotezy prognostyczne (prognozy na zmiany jakie nastąpiły)
5. sformułowań zadań psychoterapeutycznych dla tej osoby)
Interpretacja
- Wydzielenie faz
- Zaznaczamy fazy
- Potwierdzamy poprzez konkretne dowody

Rozmowa i wywiad
Rozmowa ma na celu poznanie występujących u pacjenta dolegliwości chorobowych, sposobów ich manifestowania, okresu powstania, zależności od różnych czynników
Wywiad rozmowa prowadząca w określonym celu. W wywiadzie uczestniczą dwie osoby: prowadzący wywiad i rozmówca. Prowadzący wywiad pozostaje w bezpośrednim kontakcie z rozmówcą stawia pytania "wypytuje się" o sprawy będące przedmiotem wywiadu, rejestruje otrzymane odpowiedzi.
Wywiad psychologiczny ma na celu bliższe poznanie psychiki rozmówcy dla doradzenia mu przy podejmowaniu ważnych decyzji lub dopomożenia w przezwyciężeniu określonych trudności lub konfliktów. O tym zasadniczym celu prowadzący wywiad powinien pamiętać., gdy dowiaduje się o sprawach intymnych, przeżyciach osobistych rozmówcy. Pełna dyskrecja obowiązuję go również wtedy, gdy dowiaduje w trakcie wywiadu o osobach trzecich.

Cele wywiadu
1. Zbieranie infor.-dotyczą one różnych wydażeń, faktów, warunków i sytuacji środow. Mogących mieć wpływ na zachow. Się danej osoby.
- informacje dot.przeszłości-pozwala odtworzyć historię życia
- informacje dot.terażniejszości - poznanie aktualnych warunków środowiskowych
2. poznanie cech osobowości rozmówcy-ustalenie jego poglądów, przekonań zainteresowań. O przejawianiu przez rozmówcę określonych cech osobowości możemy dowiedzieć się w trakcie rozmowy uwzględniając treści jego wypowiedzi, mimikę, ton głosu, zachowanie się. Wymaga to dużej spostrzegawczości, oraz umiejętności trafnej interpretacji zaobserwowanych objawów.
3. Poznania cech umysłu rozmówcy - tj. ogólnej sprawności umysłowej, wyobraźni, zasób słów, umiejętności słownego formułowania swych myśli, o cechach tych wnioskujemy biorąc pod uwagę treści i formę udzielanych przez rozmówce odpowiedzi, poprawnosć rozumienia pytań, reakcje mimiczne.

Zalety wywiadu
- możliwość szybkiego poznania rozmówcy
- poznaje minione fakty i przeżycia, które pomogą nam zrozumieć obecne zachowanie
- możliwość nawiązania bezpośredniego kontaktu z rozmówcą
- możliwość wywołania pożądanych reakcji werbalnych rozmówcy, bo prowadzący kieruje rozmową
- możliwość nawiązania kontaktu i kierowania rozmową

wady wywiadu
- może nastąpić całkowite lub częściowe zahamowanie rozmowy
- możliwość podania przez rozmówcę fałszywych, niejasnych , lub niedokładnych danych, inf.
- w czasie wywiadu lepsze wrażenia sprawiają jednostki elokwentne
[page]
Żeby doszło do satysfakcjonującej rozmowy powinien zaistnieć kontakt (kontakt intelektualny i również emocjonalny)
Intelektualny: wiąże się z poczuciem, że ta osoba jest rozumiana, należy operować taki językiem, żebyśmy byli zrozumiani, proste zdania, zrozumiałe słowa dla danej osoby
Należy ustalić co będzie celem badania z jakiego obszaru powinniśmy uzyskać inf.
1. Co było istotne w tej rodzinie
2. Relacje w rodzinie
3. Klimat
4. Czy były nagłe zmiany w tej rodzinie
5. Syt.finan.
6. Otoczenie warunki środowiskowe (stosun.w pracy, z rówieśnikami, jak był traktowany, stosunki z nauczycielami)
7. Historia chorób i różnego rodzaju wypadków
8. Czy była w jakimś związku emocjonalnym i jak długo

Jak rozpocząć rozmowę
Obowiązują zasady grzecznościowe (wstać przedstawić się) Optymalna odległość-siedzimy naprzeciwko Stawiamy otwarte pytania, aby ta osoba mogła się sama wypowiedzieć Okazujemy, ze słuchamy tę osobę Obserwujemy w jaki sposób ta osoba mówi(często pierwsze zdanie jest ważne) Przechodzimy do zasadniczej części wywiadu Jeżeli pacjent samorzutnie dostarcza inf.to mu nie przerywamy. Musimy mieć dużo czasu ponad godzinę, żeby dać mu swobodę mówienia jeżeli tyle nie mamy to zadajemy konkretne pytania.
Jak kończyć rozmowę
1. Kilka minut wcześniej mówimy, że nasz rozmowa dobiega już końca
2. Myślimy o czym jeszcze chcielibyśmy się dowiedzieć
3. Pytamy czy chciałby pan coś jeszcze powiedzieć
O co możemy zapytać daną osobę
Zacznijmy od pytań konwencjonalnych a nie konkretnych (nauka, szkoła, syt.zawodowa, zainteresowania, staosun.towarzyskie, historie chorób, później stosunek do rodziny, życie emocjonalne, stosun.sex.)
Zmieniając temat należy płynnie przejść do następnej kwestii

Techniki zadawania pytań
Pytania jasno formułowane (najczęściej otwarte, ale mogą być też zamknięte) Pytani sugerujące - sugerują odpowiedzi jaką pytający chciałby usłyszeć
- Technika ..................-zaczynamy od tematów szerszych potem przechodzimy do węższych
- Technika progresji-zaczynamy do pytań luźnych, mniej intymnych do pytań intymnych
- Technika ....pytania bardziej wikłane
- Technika pytań naprowadzających pytania o treści z góry zakładającej odpowiedź
- Pytania odroczone-kiedy nasuwa się nam pytanie w trakcie to czekamy na odpowiedni moment by je zadać
- Pytania projekcyjne-dana osoba nie mówi o jakim sprawi w wprost tylko my musimy się domyśleć-ma na celu pokazanie postawy tej osoby

O sytuacji i odczuciach osoby prowadzącej wywiad
Kiedy mogą pojawić się trudne odczucia
- Gdy mamy podobne problemu do pacjenta
- jeśli będzie coś niezgodne z naszym podglądem
Prowadzący powinien wiedzie w jakich obszarach może mieć problemy. Powinien sam przejść własną trepie, powinien orientować się w swych problemach, mogą być poruszane tematy wrażliwe nieakceptowane przez nas

DIAGNOZOWANIE GRUPY
Pozycja-miejsce w strukturze grupy
Status- wartość przypisana danej pozycji
Rola- zbiór zachowań, przywilejów i obowiązków związanych z pozycja
Rodzaje struktur
Władzy - ma charakter formalny, nadany, mogący powstać w wyniku interakcji. Władza w grupie jest związana ze stosunkiem jaki wiąże pozycje w grupie i wpływem na inne osoby w grupie (wpływ ten wiąże się w z kontrolą zachowania) Podstawy władzy władza może mieć pochodzenie związane z autorytetem wynikającym z wiedzy, doświadczenia, cech osobowości dające powód lubienia. W grupie formalnej struktura władzy jest narzucana. Osoba zajmująca wyższą pozycje kontroluje osoby o niższej pozycji a one jej się podporządkowują
Socjometryczna - socjogram: gwiazda, wzajemne wybory(łańcuch), sieć(każdy każdego), pary, trójkąty. Za pomocą socjometrii badamy spoistość grupy, liczbę wzajemnych wyborów, pozycję w grupie
Komunikacyjna - wiąże się ze zróżnicowaniem w grupie ze względu na ilość informacji (z różnych źródeł). Osoba posiadająca więcej inf. często wybierana jest na przywódcę. Ilość posiadanych inf. przez osoby zależy od: cech charakteru, aktywności społecznej, kontaktów, i od ważności danych inf. w zależności również od pozycji zajmowanej w hierarchii grupy (inf. nieformalne plotki z dołu do góry, inf.formalne z góry w dół)
Znając strukturę grupy, role, uwarunkowania, normy w tedy w razie trudności, konfliktów, możemy zbadać mechanizm tego i jakoś na to wpłnąć

RODZINA
Podstawowo komórka społeczna, rodzina pochodzenia z której się wywodzimy, nuklearna-rodzina,dzieci
Powszechnie przez rodzinę rozumie się parę małżeńską i jej dzieci. Istnieje jednak szereg definicji określających rodzinę. J. Szczepański określa ją jako grupę złożoną z osób połączonych stosunkiem małżeństwa i stosunkiem rodzice i dzieci. Zdaniem tego autora może obejmować 2-3 podzielenia , które tworzą jedno gospodarstwa domowe i zamieszkują pod jednym dachem.
Stanowiąc pierwsze środowisko wychowawcze , rodzina kształtuje osobowość dziecka w stopniu najwyższym . W rodzinie dziecko nabywa pewności siebie , zdobywa równowagę uczuciową lub przeżywa swe pierwsze zawody . Tu dokonuje się wprowadzenie dziecka w krąg kontaktów społecznych . Rodzina stanowi również bogate źródło wzorów zachowań w różnych sytuacjach , przez wiele lat wpływa na koleje życia dziecka , wyznacza jego miejsce w grupie rówieśniczej , stymuluje ambicje i aspiracje życiowe . W prawidłowo ukształtowanej rodzinie tkwią walory wychowawcze nie do zastąpienia przez inne środowiska.
J. Szczepański stwierdził , że " rodzina zapewnia jednostce zaspokojenie potrzeb emocjonalnych , potrzeb intymnego współżycia , potrzeb zwierzania się z przeżyć konfliktowych , wyzbycia się doznanych wydarzeń , daje poczucie bezpieczeństwa - słowem daje możność odzyskania równowagi emocjonalnej , utrzymania tej równowagi , a zatem utrzymania integracji osobowości ". To wiązanie przeżyć emocjonalnych z rodziną nadaje jej pewien swoisty rys. Wyróżnia ją spośród innych środowisk wychowawczych . Morze ona w sposób najbardziej naturalny uczyć miłości i życzliwości , a także w sposób najbardziej pełny zaspokajać potrzeby fizyczne i psychiczne swoich członków , a szczególnie potrzebę miłości , przynależności , bezpieczeństwa , życzliwych interakcji osobistych . wpływ jaki wywiera na dziecko , jest wpływem najwcześniejszym i mającym cech znacznej trwałości .
Rodzina kieruje procesem poznania przez dziecko przyrody i kultury , procesem rozumienia zjawisk i faktów otaczającego świata , uczy je rozumienia norm i ich wartościowania . Dokonuje się to w okresie dzieciństwa przez naśladowanie rodziców i domowników . Dziecko naśladuje zachowanie się osób , z którymi jest emocjonalnie związane , przyjmuje ich styl bycia.
Identyfikują się z rodzicami dziecko stara się zachować tak , jak wyobraża sobie , że zachowali się oni w konkretnej sytuacji . Ta identyfikacja powoduje , że rodzina staje się dla dziecka tzw. grupą odniesienia , w której opinie , oceny , zachowanie uznaje za ważne . Przyjmuje wówczas obyczaje i styl życia kultywowany w rodzinie za swój własny .

Każda rodzina ma swój indywidualny styl wg Forde i Herricka:
1. Każdy dla siebie- współmałżonkowie powiązani celem często zewnętrznym - kariera
2. Dwoje przeciw światu - świat stanowi zagrożenie dla związku, bez siebie nie damy sobie rady, ludzie o niskie samoocenie, dzieci stanowią zagrożenie, świat jest niebezpieczny, zły, wrogi
3. Jedna osoba troszczy się o dom rodzinę, zarabia, utrzymuje cały dom a druga na tym żeruje, wykorzystuje (rodziny alkoholików) dzieci odrzucane
4. Dopóki śmierć nas nie rozłączy-choćby nie wiadomo jak było źle ten związek musi trwać. Istnieją zasady aby nie mówić co się czuje. Tu często występują samobójstwa. Miłość utożsamiana jest z bólem
Kiedy dziecko dorasta dochodzi do konfliktów potrzeb zarówno własnych jak i rodziny chodzi tu o potrzeby bezpieczeństwa, odpowiedzialności, niezależności, założenia rodziny. Rodzice z jednej strony chcą aby dziecko się wyniosło z domu i założyło rodzinę ale z drugiej ciągle czują, że powinno zostać z nimi - konflikt wewnątrzpsychiczny.
Rodzaje konfliktów rodzic-dziecko

Koncepcja Jankowskiego
1. Gotowość do odejścia u dzieci i pozwolenie na to rodziców-rozwiązanie konfliktu, dziecko odchodzi
2. Gotowość do odejścia u dzieci ale brak tej gotowości u rodziców. Dochodzi do rozstania w gniewie, kłótni, kryzys, u rodziców pojawiają się uczucia pustki, rozgoryczenia, smutku(ja dla ciebie tyle zrobiłem) a u dziecka pojawia się poczucie winy
3. Brak gotowości dziecka a rodzice sugerują i naciskają na odejście. U dziecka pojawia się poczucie krzywdy, mogą pojawić się zachowania manipulacyjne, popadanie w różne kłopoty, manifest zaopiekujcie się mną, u rodziców pojawia się poczucie winy, dochodzi do rozstania przez kryzys
4. Brak gotowości ze strony dziecka jak i rodziców, konflikt zostaje nie rozwiązany. Dzieci nie potrafią żyć bez rodziców a rodzice bez dzieci, kompensacyjny charakter związku. związek symbiotyczny - u dziecka poczucie bycia innym(brak partnera) rodzice widzą, ze dziecko cierpi, próbują mu pomóc traktując go na zasadzie przywilejów. Dziać się tak może dlatego, z Gotowość do odejścia u dzieci, że jeden z rodziców może kompensować sobie złe stosunki z współmałżonkiem. Związek między rodzicami a dzieckiem miał najpierw charakter kompensacyjny (nie doszło do spełnienia związków partnerskich) pojawiają się obawy przed opuszczeniem i oceną

Cykl rodziny wg Jankowskiego przebiega następująco:
1. Faza socjalizacji-dziecko kształtuje tu swą osobowość, przystosowanie do świta zew, zdobywa umiejętności radzenia sobie ze światem
2. Faza konfliktu rozstawionego-w fazie kryzysu dochodzi do rozstania. Przy czynnikach sytuacyjnych nie sprzyjających rozstaniu
Koncepcja Jacksona dotycząca homeostazy w rodzinie
1. Rodzina powinna tak funkcjonować aby osiągnąć równowagą, w sposób jawny lub kryty członkowie pomagają sobie, aby ograniczyć zmiany w homeostazie
2. Relacje w małżeństwie wpływają na rodzaj homeostazy
3. Jeśli coś się dziej z członkiem to odczuwają to wszyscy